Nowoczesne metody i formy pracy w przedszkolu
Nowatorskie metody i formy pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym
Dzieci w wieku przedszkolnym przejawiają wielkie potrzeby aktywności poznawczej, działania, ruchu, zdobywania i odkrywania. Metody i formy pracy stosowane w przedszkolu powinny w jak największym stopniu spełniać te potrzeby i być do nich dostosowane. W jaki sposób organizowana jest nauka, by zapewniała jak najlepszy rozwój dzieci? Jakie nowatorskie metody i formy pracy są obecnie praktykowane w przedszkolu?
Metoda ruchowej ekspresji twórczej Rudolfa Labana
Nazywana również metodą improwizacji ruchowej, opiera się na zabawach ruchowych wykonywanych przez dzieci zgodnie z ich własną inwencją, fantazją, doświadczeniem i ekspresją emocjonalną. Wykorzystuje do tego naturalną ruchliwość i predyspozycje motoryczne dzieci w wieku przedszkolnym. W praktyce przybiera różne formy: ćwiczeń muzyczno-ruchowych, tańca, opowieści ruchowej, improwizacji ruchowej, pantomimy, scen dramatycznych czy inscenizacji. Ta metoda zakłada łączenie ruchu z akompaniamentem muzycznym i określonym rytmem, stąd często wykorzystuje się w niej instrumenty perkusyjne. Pokazywanie dzieciom tego, co mają robić jest właściwie zbędne. Wystarczy wyjaśnić im pokrótce, o co chodzi w ćwiczeniu, a reszta zależy już od ich pomysłowości, doświadczeń ruchowych i indywidualnej ekspresji twórczej. Wprowadzanie metody improwizacji ruchowej do zajęć odbywa się w formie niewielkich fragmentów i służy m.in. rozwijaniu świadomości własnego ciała, wyczucia ciężaru i płynności ruchów oraz współpracy z partnerem lub grupą.
Metoda Carla Orffa
U jej podstaw leży przekonanie, że kulturę fizyczną dzieci w wieku przedszkolnym powinno się rozwijać w ścisłym związku z kulturą słowa i kulturą muzyczno-rytmiczną. Z tego powodu w tej metodzie tak często korzysta się z tradycyjnych form ekspresji słownej, takich, jak baśnie, podania i legendy, porzekadła, dzieła poetyckie i prozatorskie. Nawiązuje się w niej też do zanikających form muzycznych i tanecznych. Główny cel metody Orffa stanowi wyzwolenie w dzieciach inwencji twórczej i pobudzenie do spełniania potrzeby indywidualnej ekspresji. Muzyka, rytm i ruch przenikają się w niej z kulturą żywego słowa, choć na ogół któryś z tych elementów odgrywa wiodącą rolę w ćwiczeniach. Dzięki atrakcyjnej formule zajęć prowadzonych tą metodą rozładowane zostaje napięcie emocjonalne u dzieci, a przy okazji rozwijana jest także ich wyobraźnia.
Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne
Możliwa do zastosowania w przedszkolu właściwie w każdych warunkach, bez konieczności używania dodatkowych przyrządów. Jej istotą jest prostota i naturalność. Polega w dużej mierze na bezpośredniej komunikacji ruchowej. Posługiwanie się przez dzieci językiem ciała znakomicie oddaje ich emocjonalny stosunek do świata zewnętrznego. Poprzez tulenie, głaskanie czy przytulanie wychowankowie przedszkola wyrażają swoje podstawowe, naturalne emocje i uczucia. Pokazują tym samym, że np. coś lub kogoś lubią i akceptują. Podczas ćwiczeń dzieci są boso i znajdują się na podłodze w pozycji obniżonej, leżącej czy półleżącej. Brakuje tu elementu współzawodnictwa i oceny. Zajęcia prowadzone metodą ruchu rozwijającego pozwalają na bliższy i głębszy, bardziej żywy i emocjonalny kontakt z otoczeniem. Dzięki nim rozwijana jest nie tylko sprawność ruchowa, ale też orientacja w czasie i przestrzeni oraz środowisku zewnętrznym, świadomość własnego ciała, poczucie bezpieczeństwa i zaufania do siebie lub partnera, pewność siebie, wyobraźnia, spontaniczność czy otwartość.
Metoda Paula Denissona
Zwana też kinezjologią edukacyjną, cechuje się dużą łatwością i użytecznością. Polega przede wszystkim na posługiwaniu się prostymi ruchami ciała w celu zaktywizowania obu półkul mózgowych jednocześnie i skoordynowania ich działania. „Taka gimnastyka mózgu w przedszkolu pomaga w tworzeniu podstaw do efektywnego procesu późniejszego uczenia się na przestrzeni całego życia. Daje jednak znakomite rezultaty już w wieku przedszkolnym, bo wspomaga proces uczenia się poprzez ruch. Opiera się na ćwiczeniach ruchowych kształtujących pamięć, wzrok, koncentrację uwagi, rozumienie, koordynację i postawę. Pobudzają one do działania obie półkule mózgowe naraz, angażują zarówno lewą, jak i prawą stronę ciała i sprzyjają koordynacji pracy obu gałek ocznych. Kinezjologia edukacyjna pozwala na zmniejszenie napięcia mięśni i bardziej intensywną pracę mózgu, który przyswaja wiedzę łatwiej i szybciej” – mówi nauczycielka wychowania przedszkolnego z Przedszkola Niepublicznego Raz Dwa Trzy – My w Warszawie.
Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz
Istotą tej metody jest integracja percepcyjno-motoryczna, która polega na równoległym, zbalansowanym rozwijaniu funkcji językowych, wzrokowych, słuchowych, spostrzeżeniowych, kinetycznych i motorycznych. Wszystkie te funkcje powinny w tym ujęciu współdziałać ze sobą i stać się podstawą do złożonych procesów nauki czytania i pisania. Stosowanie tej metody pomaga więc również w kształtowaniu lateralizacji, czyli ustalaniu ręki dominującej oraz orientacji w lewej i prawej stronie ciała. Ćwiczenia z jej wykorzystaniem sprzyjają większej harmonii psychoruchowej, w tym rozwojowi i współdziałaniu funkcji intelektualnych, takich, jak mowa i myślenie oraz spostrzeżeniowo-ruchowych. Dzięki nim czynności ruchowe są wykonywane we właściwym czasie i odpowiednio skoordynowane z czynnościami poznawczymi, np. językowymi. Zajęcia prowadzone tą metodą uczą dodatkowo posługiwania się symbolami abstrakcyjnymi, co ma duże znaczenie w przygotowaniu dzieci w wieku przedszkolnym do dalszej edukacji.
Formy parateatralne
Ważną rolę w rozwoju dzieci w przedszkolu i spełnianiu ich potrzeby aktywności twórczej odgrywają zabawy imitujące przedstawienia teatralne. Jedną z nich jest drama, która polega na rozwiązywaniu problemów i odtwarzaniu różnych sytuacji życiowych w warunkach inscenizacji, całkowicie wymyślonej lub przygotowanej na podstawie tekstu literackiego. Uczy współdziałania, współodpowiedzialności i reakcji na zmieniające się okoliczności. Kształtuje również samodyscyplinę, poczucie sprawczości, koncentrację uwagi i pamięć. Pomaga także radzić sobie ze stresem i własnymi emocjami oraz uwierzyć we własne możliwości. Podobną funkcję mogą pełnić też teatrzyki kukiełkowe lub pacynkowe czy pantomima, które w równym stopniu pobudzają dziecięcą wyobraźnię i inwencję.
Obserwacje, doświadczenia, odkrycia
Te zajęcia w przedszkolu pozwalają spełniać naturalną potrzebę sprawdzania i badania. Dziecko może być w nich albo samodzielnym odkrywcą, mającym pełną swobodę działania, ale narażonym na błędy i niepowodzenia, albo badaczem naprowadzanym i ukierunkowanym przez nauczyciela, który udostępnia pomoce, pobudza jego wyobraźnię i chęć znalezienia rozwiązania. Taki sposób prowadzenia zajęć można zaliczyć do metod aktywizujących, a te według zdecydowanej większości badaczy dają najlepsze rezultaty dydaktyczne i rozwojowe u dzieci w wieku przedszkolnym. Różnego rodzaju obserwacje przyrodnicze, doświadczenia i eksperymenty umożliwiają podopiecznym przedszkola nie tylko na badanie i odkrywanie, ale też na przeżywanie, zaangażowanie emocjonalne, uczenie się na błędach i wyciąganie wniosków.